Ekonominin yüzde 95'inin devlete ait olduğu Küba'da kökten bir değişim yaklaşıyor. Küresel kriz sürecinde ekonomisi iflasın eşiğine gelen ülkede, yarım milyondan fazla kamu çalışanının işten çıkarılması ve özel sektörde yüzbinlerce kişilik istihdam yaratılmasına çalışılması gündemde. Küba İşçi Federasyonu, önceki gün yaptığı açıklamada zor durumdaki ekonomiye yardımcı olmak için uygulamaya konulacak planla gelecek yıl mart ayı itibariyle yaklaşık yarım milyon kişinin işini kaybedeceğini, ancak toplamda bu sayının 1 milyon olduğunu belirtti. İşten çıkarılanlar, mevcut kısıtlamalar azaltılarak serbest çalışmaya veya yeni özel girişimlere katılmaya özendirilecek. İşçi Federasyonu, Küba devletinin, şişkin maaşlara sahip çalışanları olan ve zarar eden şirketlere, işletmelere ve hizmetlere sahip olmayı sürdüremeyeceğini ve sürdürmemesi gerektiğini belirtti.
Değişimin mimarı Raul Castro
Federasyon, istihdam seçeneklerinin artırılacağını ve devlet dışı istihdam ile serbest çalışmanın genişletileceğini ve gelecek yıllarda binlerce çalışanın bu şekilde işe kavuşacağını duyurdu. Kamu dışında çalışanlar için mevcut kısıtlamalar hafifletilirken, serbest çalışanlar, sosyal güvenlik sistemine girebilecek, banka hesabı açabilecek ve işlerini büyütmek için kredi alabilecekler. Küba'da kuaför, taksi şoförü veya küçük aile lokantalarını işletenler gibi küçük bir azınlık kendi adına çalışıyor. Yapılan son açıklama iflas durumunda olan ekonomiyi daha piyasa odaklı bir hale dönüştürmek için ciddi bir değişim olarak değerlendiriliyor. Küba'nın 5.5 milyon çalışanının yüzde 85'i kamuda istihdam ediliyor. Küba'nın devlet kontrolündeki ekonomisison iki yılda ciddi bir krize girdi. Turizm gelirleri ve Venezüella'dan gelen yardımla ayakta kalmaya çalışan ülke ekonomisinin krize girmesinde temel ihracat hammaddesi nikelin fiyatının düşmesi ve turizm gelirlerinin azalması etkili oldu. Küba ekonomisi 48 yıldır devam eden ABD ambargosundan da ciddi şekilde yara alıyor. Ekonomide gerçekleştirilmesi hedeflenen bu köklü değişimin mimarı ise Küba'nın efsanevi devlet başkanı Fidel Castro'nun kardeşi ve şimdiki Devlet Başkanı Raul Castro. 2006'da başkanlık görevini devralmasıyla birlikte ekonomide değişim gerektiğini dile getirmeye başlayan Raul Castro yıllardır devletin Küba'da yaşamın her alanını sübvanse edemeyeceğini ve ekonomiye katkısı çok az olan işçilerin ücret almayı sürdüremeyeceğini belirtiyordu. Küba'da neredeyse hiç çalışmadan devletten maaş alan 1 milyon Kübalı var. Raul Castro, dünyanın hiçbir yerinde böyle bir uygulama olmadığına ve insanların çalışmadan yaşamaları alışkanlığının sona erdirilmesi gerektiğine sık sık dikkat çekiyor.
Ayrıca Raul Castro, ağustos ayı başında yaptığı açıklamayla ekonomideki değişim hedefinin haritasını çizdi. Bu açıklamada Castro, hükümetin küçük işletmeler üzerindeki kontrolünü azaltacağını, ihtiyaç fazlası çalışanları işten çıkaracağını ve serbest mesleği teşvik için önemli adımlar atacağını duyurdu. Castro, parlamentoda yaptığı konuşmada, yetkililerin, Küba'nın ekonomik modelini yenileyeceğini, kamu sektöründeki fazla istihdamı azaltacaklarını söyledi. Bu değişim kapsamında işten çıkarılacakların işsiz kalmaması için yeniden eğitilmesi ve atanması gündeme gelecek ve bazı sektörler işçi çıkarmadan muaf olacak. Raul Castro, açıklamasında her beş kamu çalışanından birinin ihtiyaç fazlası olduğunu kaydetti. Öte yandan aynı dönemde açıklama yapan Ekonomi Bakanı Marino Murillo ise kamuya ait bazı berber dükkanlarının çalışanlarına devredilmesi ve kira verirken kendi fiyatlarını belirlemesine izin verilmesiyle ilgili pilot uygulamayı anlattı. Bu tür projelerin ekonominin diğer sektörlerine de yaygınlaştırılacağını söyleyen Murillo, "Devletin belli faaliyetlerden çekilmesi gerektiğine inanıyoruz. Ama bütünüyle özel mülkiyete izin vermemiz söz konusu olamaz" dedi.
Merkezi planlamaya devam Küba'da hedef ekonomik modeli değiştirmek ancak merkezi planlama uygulamasından vaz geçilmesi düşünülmüyor. Murillo da piyasanın değil sosyalizmin değerlerinin önce geleceğinin garanti edileceğini, sadece bir grup uygulamanın gevşetileceğini belirtmişti. Küba yönetimi, devletin küçük işletmeler üzerindeki kontrolünü azaltmayı, daha fazla Kübalının serbest meslek seçmesine yetki vermeyi ve kamu çalışanlarını daha fazla katkıda bulunmaya zorlamak için yeni vergi yapısı oluşturmayı planlıyor.
Fidel de ekonomiden memnun değil
Küba'nın efsanevi lideri Fidel Castro, geçen hafta yaptığı açıklama ile kardeşi Raul Castro'nun ekonomik reformlarına destek verdi. Amerikan The Atlantic dergisi muhabiri Jeffrey Goldberg'e konuşan Castro, ülkede uygulanan ekonomik modelin artık işlerliğe sahip olmadığını söyledi. Castro, Goldberg'in "Küba'nın ekonomik modelinin, hâlâ diğer ülkelere ihraç edilebilir olduğunu düşünüyor musunuz" sorusuna, "Küba modeli artık bizim için bile işlerliğe sahip değil" yanıtını verdi. Goldberg, internetteki blog sayfasında yazdığı yazıda, Castro'nun, devlet ağırlıklı ekonomik sistemde değişikliklere gereksinim olduğunu dile getirdiğini kaydetti. Ancak hafta başında yeni bir açıklama yapan Fidel Castro söylediklerinin yanlış tercüme edildiğini, kapitalist reformların Küba'da hiçbir zaman işlemeyeceğini belirtti. Goldberg ise Castro'nun neden böyle bir açıklama yaptığını anlamadığını söylemekle yetindi.
PERFORMANSA GÖRE ÜCRET
Küba'da ekonomik faaliyetlerin yüzde 90'ı devlet tarafından yürütülüyor.
Eğitim, sağlık, toplu taşıma gibi hizmetler ücretsiz veriliyor.
Halka ücretsiz konut sağlanıyor, devlet temel gıda gereksinimi için para veriyor.
Maaşlar 20 dolar gibi düşük seviyelerde seyrediyor.
Yaklaşık 1 milyon kişi işini kaybedebilir ama özel sektör ilk etapta yaklaşık 100 bin kişiyi işe alacak.
Hükümet sadece tarım, inşaat, sanayi, yürütme ve eğitim gibi alanlarda eleman istihdam edecek.
İşgücü yapısı ve ücret sistemleri verimliliğe göre düzenlenecek ve performansa göre ücret verilecek.
ESNAFLIK İMKANSIZ GİBİ
Küba'da, çoğu aile yanında çiftçilik yapan, 591 bin özel sektör çalışanı var.
1959 devriminden sonra esnaflık için ilk izin 1990'ların başında çıktı.
Hükümet kayıtlarında 143 bin kişi esnaf olarak sınıflanıyor ve 124 adet iş koluna izin veriliyor.
Bunlar arasında oyuncak tamirciliği, müzik öğretmenliği, marangozluk gibi işler var.
Kendi işini kurmak isteyenler yüksek vergiler, çalışan sayısının sınırlandırılması gibi engellerle karşılaşıyor.
http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=143755
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder